Okul ve Şiddet: Zorbalığın Tanımı, Zorbalık Davranışlarının Türleri ve Zorbalığın Yaygınlığı

Zorbalık, tüm toplumlarda benzer olumsuz sonuçlar doğuran saldırgan bir davranış türüdür. Olweus, saldırgan davranışların zorbalık olarak tanımlanabilmesi için 3 temel ölçüt ortaya koymuştur. Zorbalık alanında çalışan çoğu araştırmacı tarafından kabul gören bu ölçütler:

1. Saldırgan davranışların, muhatabının zihinsel, fiziksel, sosyal ya da psikolojik bütünlüğüne kasıtlı olarak zarar vermesi,
2.  Davranışın süreklilik arz etmesi,
3.  Taraflar arasında fiziksel veya psikolojik güç eşitsizliğinin olması, sistemik olarak gücün istismar edilmesi. Kurbanın kendini savunamayacak durumda/ derecede güçsüz olmasıdır.

Yıllar içerisinde araştırmacılar tarafından farklı şekillerde sınıflandırılan zorbalık davranışları fiziksel, sözel ve sosyal dışlama adı altında 3 başlıkta toplamaktadır. Ayrıca zorbalık doğrudan ve dolaylı olarak gözlemlenebilir.Kurbana yapılan açık saldırılar (vurma, itme vb.) doğrudan zorba davranış kabul edilmekte ve kurban kimin tarafından saldırıya uğradığını bilmektedir. Dolaylı zorba davranışlar ise dışlama, dedikodu yayma ve kasıtlı olarak gruptan dışlama gibi sosyal/ilişkisel boyuttadır ve kurban kimin tarafından zorbalığa maruz kaldığını sıklıkla bilmemektedir.

Yukarıda söz edilen zorbalık sınıflandırmalarına, yakın dönemde “cinsel” ve “siber” zorbalık da eklenmiştir. Cinsel zorbalık, İngiliz Ulusal Çocukları Koruma Derneği (NSPCC) tarafından kurbanın cinsiyetine hitaben yapılmış fiziksel veya sözel herhangi bir saldırgan davranış olarak tanımlanmaktadır. Siber zorbalığı ise, teknolojiyi kullanarak (cep telefonu, e-postalar, sosyal paylaşım siteleri) çocukların akranlarına zarar vermek amacıyla yaptıkları davranışlar olarak tanımlamaktadır.

Konu ile ilgili ülkemizde yapılan çalışmalardan elde edilen bulgulara göre de, akran zorbalığında kurban olma oranının %10 ile %25  arasında değişiklik gösterdiği; zorba olma oranın %5 ile %10 arasında ve zorba/kurban olma oranının da %6 ile %20  aralığında değişiklik gösterdiği bulunmuştur.